پیتر از 3 سالگی شنا می کرد و او مدال های زیادی در مسابقات شنا کسب کرده بود. به دلیل مهارتش در شنا به او لقب «دلفین!» را داده یودند. آرزوی او کسب مدال المپیک برای کشورش بود.
یک روز پیتر و پدرش برای شرکت در یک مسابقه شنا با ماشین سفر می کردند. در حین رانندگی خودروی آنها تصادف کرد، هم او و هم پدرش به شدت مجروح شدند.
آنها در بیمارستانی در نزدیک ترین شهر به محل تصادف بستری شدند. متأسفانه، پدر پیتر به دلیل جراحت شدید درگذشت و پیترهم بر اثر تصادف هر دو دست خود را از دست داد.
چند روزی طول کشید تا پیتربه هوش آمد. شنیدن اینکه پدرش دیگر در کنارش نیست و درد از دست دادن هر دو دستش خوابش را از چشمانش ربوده بود و کارش شده بود گریه کردن.
پس از سه ماه درمان به خانه بازگشت. خلاء ناشی از مرگ پدرش همچنان او را آزار می دهد.
با گذشت روزها، یک روز به پوستری قدیمی برخورد که توسط پدرش ساخته شده بود و روی آن نوشته شده بود: «مفتخرم که پدر پیتر هستم. یک روز پسرم برنده مدال المپیک خواهد شد!. با دیدن این تابلو پیتر با صدای بلند شروع به گریه کرد. مادرش با شنیدن صدای گریه او آمد و او را دلداری داد.
او گفت: “پیتر، پدرت همیشه دوست داشت که تو در شنا به موفقیت های بزرگی دست پیدا کنی. و من مطمئن هستم که رویاهای او روزی به حقیقت خواهد پیوست.
او پاسخ داد: “مامان، چگونه می توانم؟ اوضاع و احوال من را نمی بینی؟».
مادر گفت: «این پایان دنیا نیست. برو و راهی برای رسیدن به آرزویت پیدا کن. همیشه راهی هست دلفین من.»
پیتر سپس شروع به کاوش در مسیر رسیدن به رویای خود کرد و کسب مدال در پارالمپیک را هدف خود قرار داد.
در ابتدا تمرین کردن برای او بسیار سخت بود. اما او مقاوم بود و سخت تمرین می کرد.
پیتر در مسابقات مخصوص معلولین شرکت می کرد. او آرام آرام پیشرفت کرد و رکوردهای خود را شکست.
پس از دو سال کار سخت، او به عنوان نماینده کشورش در پارالمپیک انتخاب شد.
پیتر در پاراالمپیک شرکت کرد و دو مدال طلا و یک نقره برای کشورش با دو رکورد جهانی کسب کرد.
پس از بازگشت به خانه، به مادرش گفت: «مامان، من آرزوی پدرم را برآورده کردم. اما این پایان کار من نیست!».
او مدال های متعددی را در پارا المپیک به دست آورد.
او مثل درختی که توفان آن را کج کرده باشد ، پس از مدتی دوباره ایستاد.
تعریف تاب آوری
بعضی وقت ها در زندگی آدم هایی را می بینیم که در مقابل مشکلات بسیار پرطاقت هستند و به اصطلاح خم به ابرو نمی آورند، در مقابل عده ای دیگر سریع جا می زنند و خودشان را می بازند، این افراد در مقابل مشکلات تاب آوری پایینی دارند.
باورکنیم یا نه ، زندگی سخت است ، زندگی همواره در حال تغییر است، این خصوصیت زندگی است.
زندگی همواره ما را با مشکلات گوناگون و با درجات مختلف مواجهه می کند. این مشکلات برای همه وجود دارد فقط شدت و نوع آن متفاوت است.
افرادی که تاب آوری بالاتری نسبت به بقیه دارند چگونه این مهارت را آموخته اند؟
آیا ما هم می توانیم مانند آنها باشیم؟
بله ، تاب آوری یک مهارت است که می توان آن را آموخت.
افرادی که تاب آوری بالایی دارند، منعطف ترند و از سختی ها ، شکست ها و ناملایمت ها راحت تر عبور می کنند و در زندگی آدم موفق تری هستند.
در طوفان و ناملایمات زندگی، کسانی که تاب آوری داشته باشند از سختی ها به خوبی عبور می کنند اما آنها که انعطاف‌پذیر نیستند دچار انواع مشکلات روانشناختی می شوند.
انسان ها در زندگی دچار بحران های مختلفی می شوند، مانند:
- از دست دادن عزیزان
- از دست دادن شغل و کار
- بازماندن از تحصیل
- بی عدالتی در محیط جامعه و یا کاری
- جنگ و بلایای طبیعی
- مشکلات خانوادگی و زناشویی
- بیماری، تصادف و به خطر افتادن امنیت و سلامتی
- مشکلات روانشناختی
- مشکلات در رابطه ها
- مشکلات اقتصادی
و بسیاری از مشکلات دیگر که انسان امروزی با انها دست به گریبان است.
تاب آوری یعنی دوباره بلند شدن از زمین ، یعنی بعد از یک مشکل و فاجعه بتوانید خودتان را جمع و جور کنید و مجدد به زندگی برگردید. تاب آوری به ما کمک می کند که زخم هایمان از روزگار را زودتر درمان کنیم و زندگی شادتری را در پیش بگیریم.
اهمیت تاب آوری
در دنیایی که وقوع بسیاری از رویدادها در اختیار ما نیست بالا بردن تاب آوری بسیار اهمیت دارد. ما نیاز داریم تاب و توان خود را در مقابل ناملایمان زندگی بالاتر ببریم.
تاب آوری باعث می شود که افراد فعال تر و پویاتر شوند و با علاقه و هیجان بیشتر به زندگی ادامه دهند.
باعث می شود که افراد بتوانند استرس خود را بهتر کنترل کنند.
فرد درمقابل بیماری های جسمی می تواند روحیه خود را حفظ کند تا روند بهبودی بهتر صورت گیرد.
از تصمیم گیری های عجولانه و ضرر های بعد از آن جلوگیری می کند.
فرد خودآگاهی دارد یعنی هیجانات خود را بهتر می شناسد و می تواند بهتر هیجان و تنش را مدیریت کند.
تاب آوری باعث افزایش عزت نفس و عاطفه مثبت می شود.
فرد ناراحتی و تنیدگی کمتری را تجربه می کند.
آموزش تاب آوری به کودکان باعث می شود تا در بزرگسالی در مقابل مشکلات بتوانند بهتر واکنش نشان دهند.
افراد همدلی بهتری با اطرافیانشان دارند و با آنها ارتباط بهتری برقرار می کنند.
فرد تاب آور از قدرت حل مساله برخوردار است و از مشکلات راحت تر عبور می کند.
ویژگی افراد تاب آور
افراد تاب آور ویژگی های خاصی دارند که در شرایط دشوار دیده می شود، این افراد به علت انعطاف پذیر بودن پس از یک اتفاق ناگوار سریع تر از بقیه افراد خود را پیدا می کنند و به زندگی عادی برمی گردند.
این افراد خودآگاهی بالایی دارند، یعنی از احساسات خود مطلع هستند و هیجانات خود را بخوبی می شناسند.
افراد تاب آور از مهارت حل مساله بالاتری نسبت به سایر افراد برخوردارهستند و از این مهارت به هنگام وقوع مشکل در زندگی استفاده می کنند.
وقتی به مشکلی در زندگی برمی خوریم اگر افرادی را در کنارمان داشته باشیم تا بتوانیم از حمایت های آنها برخوردار شویم راحت تر از مشکل عبورخواهیم کرد، افراد تاب آور روابط اجتماعی قوی تری دارند.
افراد تاب آور خود را مسئول مستقیم رویدادهای زندگی می دانند و کمتر مسبب اتفاق ها را دیگران می دانند و همین باعث می شود کنترل بهتری بر زندگی خود داشته باشند.
این افراد همواره امید دارند و خود را برنده و نه قربانی می دانند. در مجموع فراد خوش بینی هستند.
گاهی در زندگی لازم است از دیگران کمک بگیریم، افراد تاب آور این کار را به راحتی انجام می دهند.
این افراد خود را ارزشمند می دانند و از عزت نفس بالایی برخوردارند.
انواع تاب آوری
انعطاف پذیر بودن و تاب آوری در مقابل انواع مشکلات پیش رو یکی از مهمترین مهارت هایی است که باید بیاموزیم، ابتدا ما باید بدانیم که چند نوع تاب آوری وجود دارد و هر کدام چه مواقعی به کار می آیند.
بطور کلی چهار نوع تاب آوری وجود دارد که در ادامه به انها می پردازیم.
- اولین نوع تاب اوری، تاب آوری ذهنی است.
افرادی که از تاب آوری و انعطاف پذیری ذهنی برخوردارند از فعالیتهای جدید و چالش برانگیز استقبال می کنند، فعالیت هایی مثل انجام انواع پازل ها و بازی های هیجان انگیز، خواندن کتاب های جدید و دیدن مکان های ناشناخته و جدید.
- دومین نوع تاب آوری و انعطاف پذیری، تاب آوری عاطفی هیجانی است.
اگر به طور مکرر در مورد چیزهای زیبا، خیال‌انگیز و رویایی فکر می کنید، از نظر احساسی و هیجانی انعطاف‌پذیر هستید.
تاب آوری عاطفی هیجانی به ما کمک می کند تا توانایی تصورکردن ، رویا بافی ، برنامه ریزی و خلق کردن را به راحتی انجام دهیم.
انعطاف‌پذیری عاطفی هیجانی به ما اجازه می‌دهد تا در شرایط ناگوار و سخت هم بتوانیم نکات و موارد مثبتی را پیدا کنیم.
- سومین نوع تاب آوری، تاب آوری اجتماعی است.
وقتی تاب آوری اجتماعی بالایی دارید که از نظر اجتماعی با دیگران در ارتباط خوب قرارداشته باشید.
در آغوش گرفتن و دست دادن، مغز را تحریک می کند. داشتن دوستی که مشتاق دیدار با او هستید و همواره برای ملاقات با او پیش قدم می شوید، شما را تاب آور و انعطاف پذیر می کند.
- چهارمین نوع تاب آوری، تاب آوری فیزیکی است.
اگر در طول روز همواره در حال حرکت و فعالیت هستید و بیش از یکساعت در یک جا ساکن نمی شوید، شما تاب آوری و انعطاف پذیری فیزیکی خوبی دارید. معمولا با افزایش سن افراد تمایل دارند ساعت ها در یک جا بنشینند و تحرک کمی داشته باشند. اگر اینگونه هستید تاب آوری فیزیکی شما در خطر است و باید فکری بحال آن کنید.
تاثیر تاب آوری بر سلامتی روان و رضایت از زندگی
سلامتی روان علاوه بر سلامتی جسمی، شامل احساس بهزیستی و شادکامی نیز می شود.
تاب آوری جایگاه ویژه ای را در حوزه بهداشت روانی در بین محققین پیدا کرده است و در این زمینه تحقیق های زیادی در حال انجام است.
تاب آوری سازگاری مثبت با زندگی است، گروهی از پژوهش ها تاکید بر تاثیر کاهش هیجانات منفی در زندگی بر افزایش رضایت از زندگی و سلامتی روان دارند.
برای اینکه شخصی در زندگی از سلامت روان برخوردار باشد باید هیجانات منفی مثل اضطراب ، افسردگی و مشکلات ارتباطی کمتری را تجربه کند و این میسر نمی شود مگر با تاب آوری و انعطاف پذیری بالا در زندگی.
بدینسان تاب اوری ، رضایت از زندگی و سلامت روان سه ضلع از یک مثلث هستند که با یکدیگر در رابطه مستقیم قرار دارند، با افزایش هرکدام دو فاکتور دیگر هم افزایش خواهند یافت.
اهمیت تاب آوری در فرزندان
همه نوجوانان در شرایط عادی با چالش ها و مشکلات روزمره ای مانند درگیری و اختلاف نظر با دوستان، نتایج ضعیف امتحانات و یا عدم موفقیت ورزشی رو به رو هستند.
تاب آوری مهارتی است که همه می توانند از آن برخوردار شوند و آن را بیاموزند و توسعه دهند. کودکان و نوجوانان هم مانند بزرگسالان به این مهارت نیاز دارند و می توانند آن را فرا بگیرند و در صورت لزوم آن را در زندگی بکار ببندند.
نوجوان با برخورداری از تاب آوری میتواند از موقعیت های دشوار، درس هایی بیاموزد، صدمات و آسیب ها را جبران کند و موفق تر از قبل عمل کند.
میزان تاب آوری در همه نوجوانان یکسان نیست، ممکن است فرزند شما در مواجهه با چالش ها بهتر ویا بدتر از همسالان خود عمل کند. می توان با عمل به توصیه های زیر افزایش تاب آوری را به فرزندان آموزش داد:
- آموزش مهارت های شخصی مثل افزایش عزت نفس و شفقت ورزی به خود.
- آموزش مهارت های اجتماعی مثل برقراری و حفظ روابط با دیگران.
- پرورش تفکر مثبت
- پرورش مهارت خودکارآمدی و اعتماد بنفس
- آموزش مهارت حل مساله
تفاوت سرسختی و تاب آوری
در زندگی با افرادی روبرو می شویم که مفهوم سرسختی ذهنی و تاب آوری را بجای یکدیگر بکار می برند.
ممکن است بین تاب آوری (resilience) و سرسختی ذهنی (mental toughness) شباهت هایی وجود داشته باشد ولی این دو با یکدیگر متفاوتند.
گاهی شما تاب آور بودن را تمرین می کنید چون می دانید که در گذر از سختی ها برایتان مفید است، ولی گاهی شما به استقبال خطر می روید و سرسختی خودتان را به آزمون می گذارید چون دوست دارید و تمایل دارید اینگونه باشید. به حالت اول تاب اوری و به حالت دوم سرسختی ذهنی می گویند.
بین «تاب‌آور بودن چون باید تاب‌آور باشید» و «تاب‌آور بودن چون می‌خواهید تاب‌آور باشید» تفاوت وجود دارد.
در حالت اول، توانایی برخورد مؤثر با یک فشار یا مشکل، کیفیت مفید و مطلوبی است. اما این لزوماً به این معنی نیست که آنها این حالت را دوست داشته باشند، به این شکل که من تاب اور هستم زیرا باید باشم و برایم مفید است.
در حالت دوم فرد تمایل مثبت به مواجهه با چالش، فرصت و ریسک دارند و اغلب به این معناست که این افراد از نظر روانی بهتر با فشارها و چالشها و شکست‌های مکرر برخورد می‌کنند.
آزمون تاب آوری
برای اینکه متوجه بشوید چقدر در زندگی از تاب آوری برخوردارید و آدم انعطاف پذیری هستید می توانید تست تاب آوری را انجام دهید.
این تست را در اینجا می توانید ببینید.
روش های تقویت تاب آوری
همانطور که قبلا اشاده کردیم تاب آوری یک مهارت است که می توان با تمرین کردن و به مرور زمان این خصوصیت را در خود تقویت کنیم.
از جمله فعالیت هایی که می توانیم برای بالا بردن مهارت تاب آوری در خود انجام دهیم این موارد می باشد:
تمام تلاش خود را برای برقراری و بهبود تعاملات با اطرافیان انجام دهیم و ارتباط های اجتماعی خود را تقویت کنیم.
به مشکلات و مسائل به عنوان فرصتی برای رشد و تقویت خود نگاه کنید.
همواره این را در نظر داشته باشید که تغییر بخش جدایی ناپذیر از زندگی است، سعی کنید منعطف باشید.
قرار نیست که زندگی همواره بروفق مراد ما باشد، بپذیرید که زندگی همیشه عادلانه نیست. رنج بخشی جدایی ناپذیر از زندگی است.
خود را شخصی ارزشمند و قابل احترام بدانید، اشتباه های خود را بپذیرید، با خود مهربان باشید و برای افزایش عزت نفس خود بکوشید.
برای زندگی خود معنا بیافرینید، افرادی که هدف و معنایی برای زندگی خود ندارند با کوچکترین مشکلی ناامید می شوند و از هم می پاشند.
در زندگی همواره دلبستگی های مثبت داشته باشید، مثلا می توانید عضو گروه ها و انجمن های مورد علاقه تان شوید و در فعالیت های گروهی و اجتماعی مشارکت داشته باشید.
مهارت حل مساله را بیاموزید.
بدانید هیچ چیز پایدار نیست و همه چیز تغییر میکند حتی مشکلات و ناملایمات زندگی.
بیاد داشته باشید همیشه مسائل طبق برنامه ریزی ما پیش نمیروند. برای تغییر احتمالی آماده باشید
زندگی همیشه منصفانه نیست و آدم های اطراف ما زمان هایی با ما مهربان نیستند.
کتاب برای تقویت تاب آوری
کتاب تاب آوری
مجموعه مهارت‌های زندگی دانشگاه هاروارد؛ شش مقاله از نشریه هاروارد بیزنس ریویو
نویسنده: انتشارات هاروارد بیزینس ریویو
مترجم: فرخ بافنده
کتاب تاب آوري در سيلي واقعيت
اثر راس هريس
انتشارات سبزان
کتاب مزایای تاب آوری
نویسنده : آل سیبرت
مترجم : باقر میرسلمانی ، علیرضا صارمی
کتاب تاب آوری در نوجوانان: راهنمای استقامت
نویسنده: کارن باروخ فلدمن
مترجم: کریم بابایی، سولماز عباس پور محله،
ناشر: انتشارات آوای نور
