اضطراب جدایی یک نوع از اختلالات اضطرابی است که در آن فرد از جدایی یا احتمال جدایی از کسی یا چیزی که به آن وابسته است، ترس شدید و ناراحتی دارد. این اضطراب می‌تواند در کودکان و بزرگسالان رخ دهد و باعث مشکلات در عملکرد روزانه و کیفیت زندگی شود. اضطراب جدایی ممکن است به عوامل مختلفی مانند استرس زندگی، تجربه ترومایی، شرایط روانی دیگر، ژنتیک و محیطی برمی‌گردد. برخی از علائم اضطراب جدایی عبارتند از:
- داشتن اضطراب همراه با احساساتی مانند: جدایی یا دوری از خانه و افرادی که مورد علاقه فرد هستند، ترک خانه، خوابیدن دور از افراد مورد علاقه، نگرانی از آسیب رسیدن به افراد مورد علاقه، نگرانی از جدایی از افراد مورد علاقه، ترس بی‌اساس از ربوده شدن یا آسیب دیدن خود یا عزیزان، تردید شدید در ترک عزیزان، مشکل در خوابیدن به دور از عزیزان یا تنهایی، دردهای جسمانی مانند سردرد، اسهال، گلودرد، سوزش معده و دل درد، ترس از انزوا از افراد مورد علاقه، کابوس شبانه و علائم جسمانی.12
- اجتناب از فعالیت‌ها یا موقعیت‌هایی که مستلزم جدایی از افراد مورد علاقه هستند، مانند مدرسه، کار، سفر، مهمانی و غیره.12
- داشتن رفتارهای چسبنده، مانند پیوستن به افراد مورد علاقه، گریه کردن، لج کردن، تقاضای توجه بیش از حد، تماس مکرر با افراد مورد علاقه و غیره.12
- داشتن رفتارهای اضطرابی یا پانیکی در مواجهه با جدایی یا احتمال جدایی از افراد مورد علاقه، مانند تنفس سریع، تپش قلب، عرق کردن، لرزش، گیجی، تهوع، احساس خفگی و غیره.12
اضطراب جدایی با استفاده از معیارهای تشخیصی بر اساس DSM-5 تشخیص داده می‌شود. برای تشخیص این اختلال، فرد باید حداقل سه علامت از علائم فوق را به مدت حداقل چهار هفته برای کودکان و حداقل شش ماه برای بزرگسالان داشته باشد. علاوه بر این، این علائم باید باعث کاهش قابل توجهی در عملکرد اجتماعی، تحصیلی، کاری یا سایر زمینه‌های مهم زندگی فرد شوند و ناشی از شرایط روانی یا پزشکی دیگر نباشند.2
درمان اضطراب جدایی معمولا شامل روش‌های روان‌درمانی و دارو درمانی است. روان‌درمانی شناختی رفتاری یکی از روش‌های موثر در درمان این اختلال است که به فرد کمک می‌کند تا با ترس‌ها و باورهای نادرست خود در مورد جدایی مقابله کند و مهارت‌های مقابله با اضطراب را یاد بگیرد. در این روش، ممکن است از تکنیک‌هایی مانند تمرین تنفس، آرام‌سازی عضلانی، مواجهه تدریجی با موقعیت‌های ترسناک و تغییر باورهای نادرست استفاده شود.123
دارو درمانی نیز می‌تواند به کاهش علائم اضطراب جدایی کمک کند. معمولا از داروهای ضد افسردگی مانند سروتونینی (SSRI) یا داروهای ضد اضطراب مانند بنزودیازپین‌ها (BZD) برای درمان این اختلال استفاده می‌شود. این داروها با تنظیم سطح مواد شیمیایی مغزی مانند سروتونین و گابا، به کنترل اضطراب و احساسات فرد کمک می‌کنند. البته این داروها باید تحت نظارت پزشک تجویز و مصرف شوند و ممکن است عوارض جانبی داشته باشند.123
اضطراب جدایی یک اختلال روانی است که با ترس شدید و ناراحتی از جدایی یا احتمال جدایی از افراد مورد علاقه همراه است. این اختلال می‌تواند در کودکان و بزرگسالان رخ دهد و باعث مشکلات در عملکرد روزانه و کیفیت زندگی شود. این اختلال با استفاده از معیارهای تشخیصی بر اساس DSM-5 تشخیص داده می‌شود و با روش‌های روان‌درمانی و دارو درمانی قابل درمان است.
اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان می‌تواند تفاوت‌هایی داشته باشد که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- اضطراب جدایی در کودکان معمولاً در سنین ۶ تا ۳۶ ماهگی شروع می‌شود و برای اکثر کودکان تا پایان سنین پیش‌دبستانی ادامه دارد. این اضطراب نشانه‌ای از بلوغ شناختی و ایجاد دلبستگی با والدین است. اما اگر این اضطراب در کودکان بزرگتر یا نوجوانان ادامه یابد و باعث کاهش عملکرد تحصیلی، اجتماعی یا خانوادگی شود، می‌تواند نشانه‌ای از اختلال اضطراب جدایی باشد.12
- اضطراب جدایی در بزرگسالان ممکن است ناشی از تجربیات تروماتیک یا استرس‌زا در کودکی یا بزرگسالی باشد. برخی از عوامل خطر ابتلا به این اختلال در بزرگسالی عبارتند از: تاریخچه خانوادگی از اختلالات اضطرابی، اختلال وسواسی-اجباری، اختلال شخصیت وابسته، اختلالات خلقی، اختلالات استرس پس از ضربه، اختلالات جسمانی مزمن، تجربه طلاق، مرگ یا جدایی از عزیزان و غیره.34
- اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان می‌تواند علائم مشابهی داشته باشد، مانند: ناراحتی، نگرانی، ترس، اجتناب، رفتارهای چسبنده، دردهای جسمانی و حملات اضطرابی در مواجهه با جدایی یا احتمال جدایی از افراد مورد علاقه. اما بزرگسالان ممکن است علائم متفاوتی نیز داشته باشند، مانند: ترس از اینکه اتفاق بدی برای عزیزانشان بیفتد، ترس از اینکه خودشان یا عزیزانشان بمیرند، ترس از اینکه عزیزانشان به آنها خیانت کنند، ترس از اینکه عزیزانشان را از دست بدهند، ترس از اینکه عزیزانشان به آنها وابسته نباشند، ترس از اینکه عزیزانشان به آنها بی‌احترامی کنند و غیره.34
بنابراین، می‌توان گفت که اضطراب جدایی در کودکان و بزرگسالان می‌تواند تفاوت‌هایی از نظر علت، شدت، شیوع، علائم و پیامدهای آن داشته باشد. اگر شما یا کسی که می‌شناسید از این اختلال رنج می‌برید، بهتر است به یک روان‌پزشک یا روان‌شناس مراجعه کنید و راه‌های درمانی مناسب را پیش بگیرید.
تفاوت بین اضطراب جدایی و اختلال اضطراب جدایی چیست؟
برخی از عوارض احتمالی را که می تواند از اختلال اضطراب جدایی ایجاد شود، فهرست می کند، مانند:
– نگرانی شدید: افراد مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است نگرانی بیش از حد و مداوم در مورد جدا شدن از عزیزانشان یا اتفاق بدی برای آنها داشته باشند¹[1]. این نگرانی می تواند در فعالیت های روزانه آنها اختلال ایجاد کند و باعث ناراحتی شود.
– مشکلات خواب: افراد مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است به دلیل اضطراب خود در به خواب رفتن یا خواب ماندن دچار مشکل شوند. آنها همچنین ممکن است کابوس یا وحشت شبانه در مورد جدایی ببینند. کمبود خواب می تواند بر خلق و خو، انرژی، تمرکز و سلامت آنها تأثیر بگذارد.
– افسردگی: افراد مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است علائم افسردگی مانند غم و اندوه، ناامیدی، از دست دادن علاقه، اعتماد به نفس پایین و افکار خودکشی را داشته باشند. افسردگی می تواند اضطراب آنها را بدتر کند و عملکرد آنها را مختل کند.
– سایر اختلالات اضطرابی: افراد مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است از انواع دیگر اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب فراگیر (GAD) و اختلال اضطراب اجتماعی (SAD) نیز رنج ببرند. GAD با نگرانی مزمن و بیش از حد در مورد جنبه های مختلف زندگی مشخص می شود، در حالی که SAD با ترس از موقعیت های اجتماعی و ارزیابی منفی توسط دیگران مشخص می شود. این اختلالات می توانند مشکلات بیشتری را در مقابله و اجتماعی شدن ایجاد کنند.
– اختلال وسواس اجباری: افراد مبتلا به اختلال اضطراب جدایی ممکن است به اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) نیز مبتلا شوند که وضعیتی است که شامل افکار ناخواسته و مزاحم (وسواس) و رفتارهای تکراری (اجبار) است که برای کاهش اضطراب انجام می شود. OCD می تواند زمان و انرژی زیادی را مصرف کند و در عملکرد روزانه اختلال ایجاد کند. اینها برخی از عوارض بالقوه ای هستند که می توانند از اختلال اضطراب جدایی به وجود بیایند²[2].
